Suomen historia
Suomen sota ja Porvoon valtiopäivät -teksti
Suomen sota ja Porvoon valtiopäivät
جنگ فنلاند و پارلمان پور‘وو
Venäjän ja Ruotsin välillä käyty Suomen sota sodittiin vuosina 1808-1809. Ennen sotaa Venäjä oli luvannut Ranskalle, että se painostaisi Ruotsin liittymään Ison-Britannian vastaiseen kauppasaartoon.
جنگ بین روسیە و سوئد در سالهای ١٨٠٨ تا ١٨٠٩ اتفاق افتاد. قبل از شروع جنگ، روسیە بە فرانسە قول دادە بود، کە بە سوئد برای پیوستن بە محاصرە اقتصادی علیە بریتانیای کبیر، فشار بیاورد و آن را مجبور کند.
Venäjä hyökkäsi tämän takia Ruotsia vastaan. Suomen sodan seurauksena Suomesta tuli osa Venäjää, sillä Ruotsi ei kyennyt puolustamaan maansa itäisinsä osaa.
روسیە بە همین دلیل بە سوئد حملە کرد. در نتیجە این جنگ، فنلاند بخشی از روسیە شد، چونکە سوئد قادر بە دفاع از شرقیترین قسمت کشورش نبود.
Keväällä 1809 Venäjän keisari Aleksanteri I kutsui Suomen säädyt koolle Porvooseen. Suomessa oli neljä säätyä: aatelisto, papisto, porvaristo ja talonpojat.
در بهار سال ١٨٠٩ قیصر روسیە الکساندر یکم، تمامی نمایندەهای طبقات مختلف اجتماعی را بە شهر پور’وو دعوت نمود. در فنلاند چهار طبقە اجتماعی وجود داشت: طبقە اشراف، پاپها و کشیشها، طبقە پیشەوران و بازرگانها و همچنین طبقە کشاورزان.
Säätyjen kokousta kutsuttiin nimellä valtiopäivät. Valtiopäivien tehtävä oli säätää maahan lakeja. Jokainen sääty lähetti edustajansa Porvooseen. Aleksanteri I matkusti itsekin Suomeen tapaamaan suomalaisia säätyjen edustajia.
دعوت طبقات مختلف جامعە برای نشست با هم روز پارلمان نامیدە میشد. هدف از جلسە نمایندگان این دستەهای طبقاتی، وضع قانون برای کشور بود. هرکدام از این طبقات نمایندە خویش را برای شرکت در جلسە بە پور’وو می‌فرستادند. الکساندر یکم شخصا نیز بە پور’وو سفر کرد تا با نمایندەهای طبقات اجتماعی دیدار کند.
Porvoon valtiopäivillä Aleksanteri I lupasi suomalaisille, että vaikka Suomi oli nyt osa Venäjää, sillä olisi autonomia. Autonomia tarkoittaa itsehallintoa. Suomi sai siis päättää omista asioistaan, vaikka se ei ollut itsenäinen maa.
در این روز الکساندر یکم بە فنلاندیها قول داد علیرغم اینکە فنلاند بخشی از روسیە است، ولی خودمختار خواهد بود. خودمختاری بە معنای این است، کە کشور برای مسائل مربوط بە خویش تصمیم میگیرد. پس فنلاند میتوانست برای مسائل مربوط بە خود تصمیم بگیرد، هرچند کە کشوری مستقل نبود.
Lisäksi Venäjän keisari lupasi, että Suomea hallittaisiin yhä Ruotsin aikaisten lakien mukaan. Kaikki uudet Suomea koskevat lait tehtäisiin Suomen valtiopäivillä.
همچنین قیصر روسـیـە قول داد، کە کشور فنلاند پس از این نیز بنا بە قوانین زمان سوئد ادارە شود. تمامی قوانین جدید مربوط بە فنلاند در پارلمان فنلاند بە تصویب خواهند رسید.
Keisarilla oli tosin oikeus kumota suomalaisten tekemät päätökset. Keisari lupasi myös säilyttää Suomen säädyt entisellään. Lisäksi suomalaiset saisivat säilyttää luterilaisen uskontonsa. Suomalaisten ei myöskään tarvinnut opetella venäjää, vaan Suomea hallittiin yhä ruotsin kielellä.
در عین حال الکساندر یکم قدرت و حق فسخ کردن قوانین وضع شدە توسط فنلاندیها را داشت. الکساندر یکم همچنین قول داد طبقات اجتماعی فنلاند بە حال خویش باقی بمانند. علاوە بر آن فنلاندیها توانستند دین خویش را کە مذهب لوتری بود نگه دارند. فنلاندیها مجبور بە یادگیری زبان روسی نبودند و فنلاند همچنین بە زبان سوئدی ادارە میشد.
Suomalaiset vannoivat uskollisuuttaan keisarille. Autonomista Suomea alettiin kutsua Venäjän suuriruhtinaskunnaksi. Venäjän keisaria kutsuttiin Suomessa Suomen suuriruhtinaaksi.
فنلاندیها سوگند خوردند، کە بە الکساندر یکم وفادار بمانند. از فنلاند خودمختار بە نام دوک نشینی روسیە نام بردە میشد. از الکساندر یکم در فنلاند بە نام دوک بزرگ فنلاند نام بردە میشد.
Aleksanteri I:stä tuli Suomessa suosittu suuriruhtinas. Hän ei kuitenkaan antanut Suomelle autonomiaa siksi, että hän olisi erityisesti pitänyt suomalaisista.
الکساندر یکم در فنلاند دوک محبوبی بود. او بە هر حال بە فنلاند بە این دلیل خودمختاری ندادەبود، کە مخصوصا از فنلاندیها خوشش آمدە باشد.
Aleksanteri antoi Suomelle autonomian, koska hän halusi varmistaa, etteivät suomalaiset kapinoisi häntä vastaan. Hän uskoi saavansa suomalaisista tällä tavoin uskollisia alamaisia.
الکساندر یکم بە این دلیل بە فنلاندیها خودمختاری داد، کە مطمئن شود آنها بر علیە او شورش و انقلاب نکنند. او باور داشت، کە بە این طریق فنلاندیها زیردستانی وفادار برای او خواهند شد.
کلمات دشـوار Vaikeat termit
Valtiopäivät روز اجلاس نمایندگان مردم برای تصمیم درمورد امور کشور
Kauppasaarto محاصرە اقتصادی
pohjoinen شـمال
etelä جنـوب
Itä شـرق
länsi غـرب
autonomia خودمختاری، کشوری کە مستقل نیست، اما برای امور و ادارە کشور حق تصمیم گیری دارد
Suomen sota ja Porvoon valtiopäivät -äänite
Suomen eduskuntauudistus
Suomen eduskuntauudistus
اصلاح و نوشدن پارلمان فنلاند
Ensimmäisen sortokauden jälkeen Suomessa oltiin sitä mieltä, että vanhat säätyvaltiopäivät pitäisi korvata uudella eduskunnalla.
پس از نخستین دورە ظلم و ستم در فنلاند، بر این باور بودند، کە مجلسی کە قبلا از نمایندەهای طبقەهای مختلف اجتماعی تشکیل شدەبود، بایستی با مجلسی تازە جایگزین شود.
Valtiopäivillä olivat olleet edustettuna Suomen neljä säätyä. Suurin osa suomalaisista ei kuulunut mihinkään säätyyn eli heitä ei edustanut päätöksenteossa kukaan. Suurin osa suomalaisista ei saanut osallistua Suomen asioista päättämiseen.
مجلس فنلاند از نمایندگان چهار قشر و طبقە اجتماعی تشکیل شدەبود. اکثریت مردم فنلاند جزو هیچ کدام از اقشار و طبقات اجتماعی نبودند و کسی در مجلس برای تصمیمگیری در امورات کشور آنها را نمایندگی نمی‌کرد. اکثریت مردم اجازە شرکت در تصمیم گیری برای امورات کشور را نداشتند.
Suomen sosialidemokraattinen puolue edusti työläisiä ja köyhimpiä suomalaisia. Sosialidemokraatteja kutsuttiin yleensä sosialisteiksi. He halusivat, että kansanedustajat valittaisiin eduskuntaan yleisellä ja yhtäläisellä äänioikeudella.
حزب سوسیال دمکرات فنلاند نمایندگی از کارگران و فقیرترین قشر اجتماع را برعهدە داشت. از سوسیال دمکراتها بنام سوسیالیستها نام برده میشد. آنها می‌خواستند، کە نمایندگان مجلس توسط حق رای برابر و همگانی برای مجلس انتخاب شوند.
Yleinen ja yhtäläinen äänioikeus tarkoittaa sitä, että kaikilla täysi-ikäisillä ihmisillä on vaaleissa yksi ääni. Äänioikeus ei siis riipu varallisuudesta. Porvaripuolueet, jotka edustivat varakkaampia suomalaisia, vastustivat ensin näin suurta muutosta. Lopulta myös porvaripuolueet päättivät tukea ajatusta yleisestä ja yhtäläisestä äänioikeudesta.
حق رای برابر و همگانی بە این معناست، کە همە کسانیکە سن آنها از ١٨ سال و بالاتر است، در انتخابات یک حق رای دارند. حق رای ارتباطی بە ثروت و دارایی اشخاص ندار. احزاب شهری، کە نماینده قشر ثروتمندتر جامعە بودند، در ابتداء با چنین تغییر بزرگی مخالفت کردند. در آخر همچنین این احزاب از ایدە حق رای همگانی و برابر پشتیبانی نمودند.
Vuonna 1906 keisari Nikolai II vahvisti, että Suomeen oli perustettu uusi eduskunta. Ensimmäiset eduskuntavaalit pidettiin vuonna 1907. Vaaleissa valittiin yhteensä 200 kansanedustajaa tekemään päätöksiä suomalaisten puolesta. Eduskuntavaaleissa kaikki yli 24-vuotiaat naiset ja miehet saivat äänestää.
در سال ١٩٠٦ سزار روسیە پارلمان جدید تاسیس شدە در فنلاند را تایید نمود. اولین انتخابات مجلس در سال ١٩٠٧ برگزار شد. در این انتخابات جمعا ٢٠٠ نمایندە برای تصمیمگیری از طرف فنلاندیها برای مجلس انتخاب شدند. در انتخابات مجلس همە زنان و مردانی، کە بیشتر از ٢٤ سال سن داشتند اجازە داشتند رای بدهند.
Naisilla oli nyt ensimmäistä kertaa maailmassa oikeus paitsi äänestää, myös olla ehdokkaana vaaleissa. Australia ja Uusi-Seelanti olivat kaksi maata, jotka naiset olivat saaneet äänioikeuden ennen Suomea. Näissä maissa naiset eivät vielä voineet asettua ehdokkaaksi.
زنان برای اولین بار در دنیا نه تنها حق داشتند رای بدهند، بلکه توانستند همچنین برای انتخاب شدن، خود را کاندید نمایند. استرالیا و زلاند نو دو کشوری بودند، کە در آنها زنان قبل از فنلاند حق دادن رای بدست آوردە بودند. در این کشورها زنان هنوز اجازە کاندید شدن برای انتخابات مجلس را نداشتند.
Sosialistit voittivat ensimmäiset eduskuntavaalit selkeästi. He saivat 200 kansanedustajanpaikasta 80 ja heistä tuli eduskunnan suurin puolue. Muut puolueet, jotka olivat porvaripuolueita, saivat paljon vähemmän ääniä. Uuteen eduskuntaan valittiin 19 naista.
سوسیالیستها در اولین دورە انتخابات مجلس بوضوح برندە شدند. آنها از ٢٠٠ کرسی نمایندگان مجلس ٨٠ کرسی را از آن خود کردند و بزرگترین حزب مجلس شدند. دیگر احزاب، کە احزاب شهری و نمایندە قشر ثروتمند جامعە بودند، رای بسیار کمتری بدست آوردند. برای مجلس جدید ١٩ زن انتخاب شدند.
Uusi eduskunta ei kuitenkaan saanut aikaan uusia lakeja. Keisari hajotti eduskunnan lähes joka vuosi. Sen jälkeen oli aina pidettävä uudet vaalit. Eduskunta ei ehtinyt uudistaa Suomea, koska vaaleja oli pidettävä niin usein. Uudistuksia vaatineet sosialistit turhautuivat eduskunnan toimintaan.
مجلس جدید بهر حال نتوانست قوانین جدیدی وضع کند. سزار روسیە تقریبا هر سال مجلس جدید را منحل میکرد. پس از آن دوبارە میبایستی انتخابات جدیدی برگزار شود. مجلس وقتی برای نوسازی در فنلاند نداشت بە این دلیل کە انتخابات میبایستی این چنین زود بە زود برگزار شوند. سوسیالیستها، کە خواهان نوسازی در فنلاند بودند، از عملکرد مجلس ناامید شدند.
vaikeat termit کلمات سخت
Sortokausi
دوران ظلم و ستم بە بخشی از تاریخ فنلاند گفتە میشود، کە در دو دورە و از سالهای 1899–1905 و 1908–1917 سزار روسیە می‌خواست فنلاند را بزور بە کشوری مثل روسیە تبدیل کند.
eduskunta
مجلس: مکانی، کە در آن نمایندگان مردم برای تصمیمگیری در مورد مسائل کشور گردهم می‌آیند.
säätyvaltiopäivät
روزهایی، کە نمایندگان قشرها و طبقات اجتماعی برای تصمیمگیری در مورد امور کشور دور هم گرد می‌آمدند.
äänioikeus
حق رای
ehdokas
کسی، کە برای انتخاب شدن توسط رای مردم برای راهیابی بە مجلس خود را کاندید می‌کند.
uudistus
نوسـازی، تجدید